Samen de energietransitie aanpakken

Smart Energy Hubs en lokale energiecoöperaties

We zitten met een dubbele uitdaging: de klimaatcrisis speelt al langere tijd en daar kwam dit jaar de energiecrisis bovenop. Hoe ga je daar mee om? Regio Foodvalley heeft in de regionale energiestrategie (RES) afgesproken om een megahoeveelheid – 0,75 TWh maar de ambitie is eigenlijk 1 TWh – aan duurzame energie op te wekken. De winsten in gebruik en geld moeten het liefst in de regio blijven. Het is een lastige klus, die alleen kan worden aangepakt door samen te werken. Dat gebeurt bijvoorbeeld in Smart Energy Hubs voor bedrijven of lokale energiecoöperaties voor burgers.

Eugène-Emile Kuis is manager van het Energieprogramma/RES bij Regio Foodvalley. Dat is breder dan de RES en behelst ook allerlei andere zaken zoals warmte en isolatie, energiebesparing, infrastructuur en netcongestie, oftewel verstoppings- en capaciteitsproblemen op het elektriciteitsnet. Dat laatste is een probleem in sommige delen van de regio. “Met name op plekken waar veel bedrijvigheid is”, zegt Kuis. “Dan gaat het zowel om afnemen als terugleveren van energie. Het kan zelfs gevolgen hebben voor de vestiging van bedrijven in de regio. Dan wordt het ook een economisch probleem. Je moet er dus voor zorgen dat duurzaam opwekken, door zon of wind, en afnemen van elektriciteit op dezelfde locatie plaatsvindt.”

Slim en decentraal

Dat levert best wat complicaties op voor bedrijventerreinen, zegt Kuis. “Vaak is de opwek ’s nachts en het verbruik overdag. Maar je wilt ook pieken in gebruik beheren en afstemmen. Bedrijven zouden daarover afspraken moeten maken, in samenspraak met de regionale netbeheerder. Dan blijkt er heel veel mogelijk te zijn. Pas dan kunnen we echte stappen maken in het behalen van de RES-doelstellingen.” De uitwerking hiervan vindt plaats in slimme, decentrale en duurzame energiesystemen, zogenaamde ‘Smart Energy Hubs’, legt de programmamanager uit. De provincies Gelderland en Utrecht stimuleren de ontwikkeling daarvan. Regio Foodvalley is op zoek naar bedrijven en bedrijvenparken die willen aansluiten. Kuis is ervan overtuigd dat de ondernemers het met elkaar gaan oplossen. “Er heerst hier in de regio een cultuur van ‘we pakken het samen aan’. Mensen zoeken elkaar op. Dus de wil is er wel.”

Zon en wind

Die wil is er ook bij de huishoudens in Regio Foodvalley, ziet Lex Hoefsloot. Hij is adviseur en manager van Coöperatie ValleiEnergie. ValleiEnergie regelt de exploitatie van zonnepanelen op grote daken van gebouwen (ZonOpDak), op velden (ZonOpLand) of van windmolens (WindOpLand). De afgelopen jaren zijn er in Regio Foodvalley heel wat projecten gerealiseerd door energiecoöperaties. Als voorbeelden noemt Hoefsloot Zon Op Nijkerk, Wageningen Op Zon, een stukje van het zonneveld op de betoncentrale in Kootwijkerbroek of het allereerste project van ValleiEnergie: de ZonneEnergiecentrale Keltenwoud (ZECK). Lex Hoefsloot: “Bij zo’n proces komt heel veel kijken: is zo’n dak bouwkundig in staat om zonnepanelen te dragen voor meer dan vijfentwintig jaar? Kunnen we mensen vinden die willen deelnemen of investeren in panelen of een windmolen? Vergunningen moeten worden aangevraagd en omwonenden hebben inspraak. En er moet worden bepaald wat er met de opbrengsten gebeurt. We hebben inmiddels zo’n dertien man in dienst om dit soort zaken te regelen.”

Eigenaar

De landelijke regel is dat bij opwekken van duurzame energie de helft in eigendom komt van lokale burgers, legt Lex Hoefsloot uit. “Het is aan de gemeenten om partijen – zoals grote investeerders – daarop te wijzen. Dat werkt. Ik merk dat we steeds meer bij projecten worden betrokken.” Het lukt goed om inwoners in de regio te vinden die willen deelnemen in een project. “Iedereen voelt zich eigenaar. Dat is een van de succesfactoren van burger-energiecoöperaties. Zeker dit jaar: met de huidige elektriciteitsprijzen is iedereen die een deel van een windmolen, zonnedak of zonneveld heeft spekkoper! Want hij of zij is verkopende partij.” Het voordeel is: het geld blijft in de regio en verdwijnt niet naar een grote buitenlandse investeerder. De ledenvergadering bepaalt wat er met de extra winsten gebeurt. “Het is onze ervaring dat die altijd weer in duurzame energieprojecten wordt gestoken”, zegt de manager van ValleiEnergie. Bijkomend voordeel is dat als mensen ‘eigenaar’ zijn van panelen of een molen, zij minder weerstand hebben tegen de aanleg van een project.

De energietransitie gaat tot nu toe langzaam, moeten Kuis en Hoefsloot constateren, maar juist door samenwerking kan ‘het gas er op’ – al is dat misschien een verkeerde uitdrukking in dit verband. “We zullen het samen moeten doen”, zegt Eugène-Emile Kuis. “We kunnen de crisis niet ieder voor zich gaan oplossen, want dan zullen er heel veel mensen buiten de boot vallen.”

GERELATEERD

Artikel gaat over

Meer berichten