Op steeds meer bedrijventerreinen is er een behoefte aan energy hubs, om het energieverbruik goed op elkaar af te stemmen en slim om te gaan met de beschikbare capaciteit. Maar zo’n hub ontwikkelen is uitdagend, op allerlei vlakken. Het project EIGEN moet dat makkelijker maken. Miloš Bunda en Robert-Niels van Droffelaar leggen uit hoe.
EIGEN (een afkorting voor Energy hubs voor Inpassing van Grootschalige hernieuwbare Energie) is een samenwerking van zestien partijen, waaronder Connectr, Alliander, TNO en de Universiteit van Twente. Van 2022 tot en met eind 2025 werken ze onder meer aan een blauwdruk voor een grootschalige uitrol van energy hubs.
Lokaal afstemmen
Miloš Bunda werkt al ruim dertig jaar in de energiesector, waarvan de laatste 19 jaar als zelfstandig consultant. Hij is de inhoudelijke lead van EIGEN. Hij legt uit waarom er een groeiende vraag naar (smart) energy hubs is. “Elektriciteit wordt steeds meer decentraal opgewekt, maar het energienet is daar niet voor ontworpen en grote energiebedrijven kunnen daar niet in sturen. Je hebt iets nodig dat tussen de partijen in komt te staan, om de lokale energie-community te ondersteunen. Dat doen de energy hubs. Daarbij gaat het niet alleen om elektriciteit, maar ook om bijvoorbeeld warmte en waterstof. Dat moeten partijen zijn zonder publieke, politieke of commerciële belangen.”
“Hoe beter je alles lokaal goed op elkaar kunt afstemmen, hoe minder transport over de kwetsbare infrastructuur je nodig hebt”, vervolgt hij. “Het is heel logisch dat bedrijven op een bedrijventerrein samen afspraken maken om pieken te vermijden en vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. Ze kunnen ook samen dingen organiseren zoals een groot centraal laadplein of collectieve warmtepompen. Dat zijn allemaal taken voor energy hubs.”
Het zijn nieuwe fenomenen binnen het energielandschap, weet ook Robert-Niels van Droffelaar. Hij is Business Developer Energie bij Oost NL en lid van het kernteam van energietransitie-netwerk Connectr. De laatste tijd heeft hij steeds vaker met energy hubs te maken. “Daarvoor hebben we een versnellingsprogramma gelanceerd, met tien pilots in de regio, waarvan zes in de provincie Gelderland.”
Maar de realisatie van een energy hub is uitdagend en kan soms wel tien jaar duren, geven de twee aan. Het gaat niet alleen om de techniek, maar ook om goede afstemming. Bunda: “Er moeten coördinerende activiteiten plaatsvinden, over alle bedrijven heen. Dat moet onpartijdig gebeuren. Los van de techniek heb je dus ook een mechanisme nodig om alles goed te organiseren.” Van Droffelaar: “Je wordt voor je energiebehoefte afhankelijk van je buurman, in plaats van dat je het gewoon uit het stopcontact haalt. Daarvoor is vertrouwen nodig.”
Blauwdruk
EIGEN ziet het belang van energy hubs, maar ook de uitdagingen. “Het project is bedoeld om handvatten en tooling te leveren”, legt Bunda uit. “We zijn een wegwijzer bij allerlei uitdagingen, zoals het doorrekenen en de contracten. We willen voorkomen dat partijen steeds opnieuw het wiel moeten uitvinden. Het moet gewoon makkelijker worden voor organisaties om een energy hub te ontwikkelen, te exploiteren en in stand te houden.”
EIGEN werkt in de eerste plaats aan een blauwdruk die bestaat uit vier fases: verkennen, ‘onderzoek en ontwerp’, realiseren en ‘exploiteren en instandhouding’. Van Droffelaar: “De blauwdruk is vooral bedoeld om allemaal dezelfde taal te spreken. Zo’n energy hub kan voor heel veel partijen interessant zijn, maar dan moeten we elkaar wel begrijpen.”
“Elke fase in de blauwdruk bestaat uit een aantal stappen die je moet doorlopen”, legt Bunda uit. “Daarvoor hebben we allerlei tools ontwikkeld, zoals beslisbomen en ondersteunende documenten. Je moet dan bijvoorbeeld denken aan standaardcontracten of een wegwijzer voor het aanvragen van financiering. We toetsen nu veel van die producten. Zo ontstaat er uiteindelijk een soort productcatalogus. Daarmee beschik je als ontwikkelaar over alles wat je nodig hebt.”
Maatwerk
EIGEN richt zich op bedrijventerreinen in het hele land. Van Droffelaar: “Een energy hub is voor elk bedrijventerrein het overwegen waard, maar dat wil niet zeggen dat elk bedrijventerrein het ook moet doen. De ene locatie is meer geschikt dan de andere.” Bunda: “Het is sowieso maatwerk. Een terrein met distributiecentra, met veel dakoppervlak en dus veel ruimte voor zonnepanelen, heeft andere eigenschappen dan de zware industrie. Woonboulevards hebben ook weer eigen kenmerken.”
“Er is heel veel vraag”, merkt Van Droffelaar. “Veel ondernemers staan met hun rug tegen de muur als ze willen groeien. Netcongestie (meer vraag naar transport van elektriciteit dan de transportcapaciteit van het net, red.) is de grootste uitdaging. Daar komen andere vormen van energie nog bij. Het past ook goed bij de circulaire manier van denken.” Bunda sluit af: “Het gaat zeker niet alleen om geld verdienen. Het gaat om het wegnemen van beperkingen, zodat er uiteindelijk figuurlijke energie ontstaat om verschillende partijen samen tot bloei te laten komen.”
