Mensenrechten en democratische beginselen moeten een inherent onderdeel vormen van de technische standaarden die ten grondslag liggen aan de verdere ontwikkeling van het internet en nieuwe digitale technologieën. Het kabinet zet daarom in op uitbreiding van de Freedom Online Coalitie (FOC), in 2011 door Nederland opgezet. [1] Daarmee wil Nederland voorkomen dat met de toenemende invloed van niet-Westerse landen op de standaardisatieprocessen, technische toepassingen misbruikt kunnen worden voor controle of onderdrukking van burgers.
Dit is een van de doelstellingen van de onlangs gepresenteerde ‘Internationale Cyberstrategie 2023-2028‘. Daarin spreekt het kabinet zijn zorgen uit over de geopolitieke en geo-economische agressie van Rusland en China, het toenemende belang van internet voor de Nederlandse veiligheid, economie en welvaart, en de dagelijkse bedreiging daarvan door cybercriminelen en statelijke actoren.
Het multistakeholdermodel onder druk
De tijd dat maatschappelijke organisaties, de private sector, academici en de technische gemeenschap – vertegenwoordigd in het Internet Governance Forum, IGF – als vanzelfsprekend een stem hebben in de ontwikkeling van standaarden voor nieuwe technologieën (door clubs als IETF, W3C en IEEE) is volgens het kabinet voorbij. Dit multistakeholdermodel staat namelijk steeds meer onder druk van staten die technische discussies proberen te multilateraliseren. Dit is het meest zichtbaar in de herhaaldelijke push van landen als Rusland en China om het beheer van internet bij de International Telecommunications Union (ITU, een agentschap van de VN) onder te brengen, waarmee dit vooral een interstatelijke aangelegenheid zou worden. [1]
Maar de auteurs van de Cyberstrategie noemen ook de EU als bedreiging voor het multistakeholdermodel. Zo hebben richtlijnen voor de regulering van de interne markt regelmatig ook implicaties voor het Domain Name System (DNS), terwijl dit traditioneel via het multistakeholderproces wordt vormgegeven.
Interoperabiliteit
Belangrijke onderwerpen waar de Cyberstrategie aandacht voor vraagt zijn digitale surveillance (gezichtsherkenning, bigdata-analyse, binnenhacken door de overheid); de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van de pers versus propaganda, haatspraak en desinformatie; de regulering van tech-platforms (via de Digital Services Act) en AI (via de Artificial Intelligence Act); en quantum-computing en -cryptografie.
Cruciaal is het behoud van de interoperabiliteit, wat betekent dat alle op het internet aangesloten apparaten via open standaarden met alle andere aangesloten apparaten kunnen communiceren. Het kabinet noemt fragmentatie van de publieke kern (Balkanisering) een ernstige bedreiging voor de wereldeconomie en de geopolitieke stabiliteit. Het behoud van het multistakeholdermodel is volgens hen het beste wapen tegen politisering. Daarmee positioneert het kabinet zich impliciet ook tegen de stemmen die aan het begin van de Russisch-Oekraïense oorlog opgingen om de Russische domeinen en netwerken van het wereldwijde internet los te koppelen.
Versterking van de FOC
Het huidige model voor internetgovernance via het IGF wordt heronderhandeld op de volgende World Summit on the Information Society (WSIS+20) in 2025. [1, 2] Volgens het kabinet voldoen bestaande samenwerkingsverbanden als de EU, de NAVO en het trans-Atlantisch partnerschap niet meer om onze online belangen te kunnen verdedigen. Vandaar dat Nederland hiervoor inzet op versterking van de FOC en zich kandidaat stelt voor het voorzitterschap van 2024.
Doel is om de FOC (nu 37 landen groot) de komende 5 jaar uit te breiden met minstens 10 landen, de synergie met andere coalities te vergroten, en de banden met de EU te versterken. Op deze manier vergroot de FOC haar legitimiteit, wat het makkelijker maakt om gezamenlijk op te trekken en een sterke stem te hebben in VN-onderhandelingen.
Door met name opkomende, niet-Westerse landen bij de FOC te betrekken, worden de democratische principes en waarden verspreid. Daarbij kan de breed gedragen ‘Declaration for the Future of the Internet‘ als gemene deler voor al die verschillende culturen fungeren.
Een ander onderdeel is het opbouwen van kennis en kunde (“capacity”) in deze landen. Die kunnen zo de connectiviteit en veiligheid van hun infrastructuur verbeteren, waarmee het internet ook voor de rest van de wereld veiliger wordt. Belangrijk uitgangspunt daarbij is het stimuleren van technologische veiligheid, waarbij nationale belangen ondergeschikt zijn aan die van het geheel.
“Bescherm de publieke kern”
“Wij staan voor een internet dat open, divers, vrij en veilig is voor iedereen,” zegt Roelof Meijer, algemeen directeur van SIDN. “Dat kan alleen als kernwaarden als universaliteit, interoperabiliteit, toegankelijkheid en decentraliteit gewaarborgd zijn. En als maatschappelijke organisaties, de private sector, academici en de technische gemeenschap een stem hebben in de ontwikkeling van het internet. Het is van groot belang dat we ons hard maken om dit multistakeholdermodel in stand te houden en de publieke kern van het internet te beschermen.”
