Hoogwaardig hergebruik van sloopmaterialen biedt perspectief
Grondstoffen worden schaarser, hergebruik van materialen neemt toe. Een circulaire betonketen, waarin slooppuin hoogwaardig en regionaal wordt hergebruikt, biedt aan alle kanten perspectief. Om zo’n keten van de grond te krijgen, is samenwerking tussen bedrijven, overheid en onderwijs noodzakelijk. Met een bijeenkomst bij Bosch Beton in Barneveld zijn afgelopen zomer de eerste stappen gezet. Tegelijkertijd wordt in het buitengebied ervaring opgedaan met het circulair slopen en hergebruik van vrijkomende agrarische bebouwing. “Niets doen is geen optie, we moeten ergens beginnen”, zegt Martine Burgstaller, beleidsmedewerker Duurzaamheid bij de gemeente Barneveld.
De gemeente heeft al eerder onderzoek uitgevoerd naar vrijkomende agrarische bebouwing. “Daarin is gekeken hoeveel materialen er de komende jaren vrijkomen en wat je ermee kunt doen”, legt Burgstaller uit. Er wordt nu onderzoek uitgevoerd naar functieveranderingsbeleid enerzijds en circulair slopen en bouwen anderzijds. Samen met ingenieursbureau BOOT, aannemersbedrijf Roseboom, stallenbouwer G. van Beek en Zn en de Rabobank wil de gemeente Barneveld nu ervaring opdoen met circulair slopen en bouwen. “De vraag naar materialen vanuit de markt neemt toe”, weet Burgstaller. “Maar hoe krijg je vrijgekomen agrarische bebouwing goed de keten in?”
Uitproberen en kennisdelen
Met een tijdelijke materialenhub in een vrijgekomen stal, als informatiepunt en locatie voor opslag en verwerking van sloopmaterialen, willen de partijen uitproberen en kennisdelen. Slopen en materialen sorteren is een van de mogelijkheden, maar er wordt ook gekeken naar het compleet verplaatsen van de stal. “Wat de waarde van het materiaal is, zullen we moeten ervaren”, zegt Burgstaller. De materialen en complete stallen worden aangeboden via Insert, marktplaats voor circulaire bouwmaterialen.
Uiteindelijk is het de bedoeling dat al bij ontwerpen en bouwen rekening wordt gehouden met hergebruik van materialen. “We moeten naar een meer circulaire economie, maar niet alles kan tegelijk”, zegt Burgstaller. Toch is nu het ‘momentum’, laat ze zien: “Er is een tekort aan grondstoffen in de markt en er is meer vraag naar circulair beton. Daar komt bij dat er continu agrarische bebouwing vrijkomt. De behoefte is er dus aan alle kanten.”
Op zoek naar een mogelijke locatie, in eigendom van de gemeente Barneveld, kan de overheid nu als aanjager een actieve rol in de projectgroep spelen. “Het is een groot leerproces voor iedereen. De markt moet het uiteindelijk oppakken”, weet Burgstaller. “Het is voor ons als regiogemeenten samen ook een zoektocht naar de rol van de overheid. Waar kunnen we sturen en waar faciliteren? Wat kan er binnen de wetgeving?” Zo kan worden gekeken naar eisen die in een sloopvergunning of een aanbesteding worden gesteld, noemt Burgstaller als zoekrichtingen.
Slooppuin scheiden
Die ‘prikkels aan de voorkant’ zijn nodig, stelt Brechtje van den Beuken, directeur van Bosch Beton uit Barneveld. Het bedrijf kan schoon betonpuin, als granulaat in plaats van grind, in de productie van betonnen keerwanden goed gebruiken. “Nu wordt puin vooral gebruikt in de wegenbouw, als fundering. Door slooppuin te scheiden, kun je het hoogwaardiger hergebruiken. Wij willen wel, maar het komt niet op gang omdat traditioneel slopen goedkoper is”, legt Van den Beuken uit. “Technisch kan het al. Dat hebben we laten zien door het puin van onze oude fabriek te scheiden en te hergebruiken.” Bosch Beton is sinds 2019 gevestigd in een nieuw, circulair gebouwd pand op de Harselaar, dat voldoet aan de hoogste duurzaamheidsnormen.
Van den Beuken ziet wel dat circulair slopen steeds hoger op de agenda staat, vooral landelijk. In 2030 moet de helft van de grondstoffen gerecycled zijn. “Het moet ook door de regionale en lokale overheden worden gestimuleerd”, benadrukt ze. “Daarom is het zo goed om met elkaar aan tafel te zitten.” Met het Living Lab Regio Foodvalley Circulair als verbinder is die stap gezet. Afgelopen zomer kwamen aannemers, betonproducenten, sloopbedrijven en gemeenten bijeen bij Bosch Beton. Een student van de CHE presenteerde er zijn afstudeeronderzoek naar een circulaire betonketen in de regio. “We hebben een heel fijne en open discussie gevoerd”, zegt Van den Beuken. “Waar loop je tegenaan? En wat is er nodig? Iedereen is nu zelf een beetje bezig, het is nog niet zo goed georganiseerd. Dit moet je gewoon samen doen”, is haar overtuiging.
Keten sluiten én verkorten
“Het ter plaatse verwerken van slooppuin is voor kleine locaties niet rendabel”, noemt ze als voorbeeld. “Maar het lukt misschien wel als je locaties combineert. Daarover gaan we met sloopbedrijven in gesprek.” Hergebruik binnen de regio zal ook tot minder transport leiden. “Het gaat erom de keten te sluiten én te verkorten.” Het is belangrijk om circulaire ketens sneller in de benen te krijgen, vindt Van den Beuken. “De nieuwe generatie is zich al veel meer bewust van hergebruik. Over een paar jaar hebben zij de positie om beslissingen te nemen. De toekomst zal volledig circulair zijn.”
De ervaringen in het project met vrijkomende agrarische bebouwing moeten uitwijzen of het aantrekkelijk is om anders te gaan slopen. “Zit er meerwaarde in?”, vat Burgstaller het samen. “Dat is wel spannend, want de uitkomst weten we nog niet. De wil om samen te werken is er in elk geval”, stelt Burgstaller vast. “Er is veel vertrouwen in elkaar en dat is nodig om goede afspraken te kunnen maken. De kosten en baten in de keten zullen eerlijker gedeeld moeten worden. Dat is uiteindelijk voor iedereen beter.”
